Organizatorem i gospodarzem obchodów rocznicowych wybuchu II wojny światowej była Polska Misja.
Organizatorzy przygotowali piękną uroczystość, która była nie tylko przypomnieniem historii, ale też oddaniem hołdu tym, którzy walczyli w obronie ojczyzny i tym, którzy zginęłi na frontach II wojny światowej.
W Orchard Lake spotkali się polscy i amerykańscy weterani II wojny światowej, a także weterani wojny wietnamskiej, koreańskiej… Byli również specjalni goście – 1st Battalion, 24th Marines, 25th Marine Regiment oraz Marine Corps Recruiting Station Detroit, a ich obecność jeszcze bardziej podkreślała wagę tej uroczystości.
Żołnierze amerykańscy oddali hołd pamiątkowym sztandarom z II wojny światowej, które na co dzień są zdeponowane w muzeach Polskiej Misji. Odnowione sztandary (przed rokiem) prezentowały się dostojnie, a moment wniesienia ich do kaplicy Matki Bożej z Orchard Lake przez amerykańskich żołnierzy Marynarki Wojennej prawdziwie wzruszał. Sztandar Armii Krajowej, II Korpusu Polskiego, Dywizji Pancernej, Lotnictwa, pamięci o ofiarach Holocaustu, wszystkie, polskie i amerykańskie… Sztandary- symbole historii i tradycji, i te symbolizujące hart ducha i wolę zwycięstwa…
Mszy świętej rozpoczynającej obchody rocznicowe przewodniczył ks. Louis Madey w asyście ks. Kanclerza Thomasa Machalskiego oraz kleryków. W homilii ks. Madey zwrócił uwagę na to, że we współczesnym świecie istnieje szatańska pokusa by odrzucić prawo Boże. Odrzucenie praw Bożych prowadzi do zagłady i unicestwienia narodów i kultury, całej cywilizacji. To co nas łączy jest pamięć o naszych bohaterach, ich wiara i patriotyzm. Oni potrafili stanąć przeciw tyranii niszczącej wolność człowieka. Jesteśmy wdzięczni tym, którzy na sztandarach wyszyli słowa: Bóg, Honor, Ojczyzna. Amerykanie wyrażają to w kodzie wojskowym: Duty, Honor, Country – przypomniał ks. Madey.
Liturgię Mszy św. uświetnił śpiew artystki z Chicago Marleny Dziś, której akompaniował Jarosław Gołembiowski, znany kompozytor mieszkający również w Chicago. Artystka wykonała Zdrowaś Maryjo – utwór napisany w 1994 roku dla upamiętnienia 50. Rocznicy Powstania Warszawskiego.
Na wyróznienie zasługują Rycerze Kolumba, którzy licznie przybyli z różnych miejsc metropolii Detroit, aby uhonorować weteranów II wojny światowej, było ich ponad 30…
W liście skierowanym do Polskiej Misji z okazji obchodów 75. rocznicy wybuchu II wojny Sekretarz Obrony USA Chuck Hagel napisał:
(…) After a brutal surprise attack 75 years ago, Poland became the first nation to fight against Nazi Germany. The Polish military battled overwhelming Nazi German and soviet armies, and later fought alongside the United States and its allies on all fronts of the European theater. Seventy- five years later, Poland remains a staunch ally of the United States, and a very prosperous nation.
(…) I’ m very proud descendent of Polish grandparents, and recently had the occasion to visit Poland and see where my great-grandparents were married. Anniversaries like this remind us who we are and where we come from, and I wish you all the best for a successful event.
Po zakończeniu liturgii, vice konsul Konrad Zieliński odczytał list od Konsul Generalnej Pauliny Kapuścińskiej (list w oryginale publikujemy na str.2).
W liście Pani Konsul podkreśliła, że upamiętnienie inwazji na Polskę w 1939 roku jest oddaniem hołdu tym wszystkim, dla których wolność była wartością bezcenną.
Po nabożeństwie uczestnicy uroczystości przeszli pod pomnik Katynia i pomnik ofiar katastrofy pod Smoleńskiem i wysłuchali wystąpienia ostatniego żyjącego w Ameryce północnej więźnia Katynia, kapitana Emila Kornackiego (tekst publikujemy na str. 6). Pan Emil zakończył wezwaniem do modlitwy o pokój.
– Widzimy co dzieje się dzisiaj, inwazja Rosji na Ukrainę, groźby w kierunku Łotwy, Estonii, Polski … Ameryka i Polska muszą być militarnie przygotowane na każdą ewentualność – przestrzegał Emil Kornacki.
W obchodach 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej uczestniczyli przedstawiciele młodzieży ze szkoły średniej St. Mary’s Preparatory.
Na zakończenie pod pomnikiem złożono wieniec. Artyści z Chicago wykonali wiersz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego „Elegia o chłopcu polskim”…
Huknęła armata – oryginał z I wojny światowej (M1897 75 mm), a potem został odegrany capstrzyk na trąbce…
W dalszej części uroczystości, zgromadzeni przeszli pod Galerię, gdzie serwowano lunch, a później mogli obejrzeć w Galerii wystawy, m.in. prace więźnia z Auschwitz Birkenau Jana Komskiego, drogę II Korpusu na obrazach Andrzeja Ładaka. Dużym zainteresowaniem cieszyła się wystawa prywatnej kolekcji broni z lat 30 XX wieku Mika Swidwinskiego.
Dzięki staraniom dyrektora Polskiej Misji Marcina Chumięckiego można było obejrzeć wiele ciekawych wystaw:
– IPN: „Od wojny do zwycięstwa 1939 -1989” – opowiada o szczególnym półwieczu w polskiej historii. Polska pozbawiona niepodległości i wolności – najpierw w wyniku podboju i okupacji przez Niemcy i ZSRR , a po wojnie komunistycznego zniewolenia. Sugestywne fotografie przedstawiają polskich żołnierzy na frontach II wojny światowej oraz fenomen Polskiego Państwa Podziemnego, mówią o oporze społecznym i działalności opozycji demokratycznej w PRL, której zwieńczeniem było powstanie masowego ruchu „Solidarności” i obalenie dyktatury komunistycznej w 1989 r.
Wystawa prezentowana w polsko-angielskiej wersji językowej jest doskonałym źródłem wiedzy i edukacji. Szkoda, że zabrakło na uroczystościach w Orchard Lake młodzieży szkół języka polskiego oraz ich nauczycieli.
– ekspozycja Żydowskiego Muzeum Galicja w Krakowie – ukazuje bogate spojrzenie w przeszłość poprzez odkrywanie zabytków społeczności żydowskiej w Polsce
– ekspozycja Archiwum Państwowego w Łodzi – przedstawia historię łódzkiego getta.
– Dziedzictwo II Korpusu Polskiego obrazowały eksponaty, które znajdują się w muzeach Polskiej Misji.
Przewodnikiem po wystawach w Galerii był autor książki „No Greater Ally” Kenneth Koskodan Można było kupić jego książkę, porozmawiać z autorem oraz wysłuchać ciekawego wykładu z historii.
Multimedialny wykład o zaangażowaniu Stanów Zjednoczonych w II wojnie światowej przygotował Cormac Lynn, dyrektor St. Mary’s Preparatory.
Obchody 75. Rocznicy wybuchu II wojny światowej zakończył koncert orkiestry symfonicznej miasta Orchard Lake.
Staraniem pracowników Polskiej Misji i wolontariuszy wykonano replikę barykady, której wizerunek został uwieńczony na niemieckim propagandowym zdjęciu obrazującym wtargnięcie hitlerowców na ziemie Polski 1 września 1939 roku.
Wielu byłych żołnierzy jednostek polskich walczących na frontach II wojny światowej zamieszkało w Detroit. Zapewne na tej ziemi żyją ich dzieci, wnuki, prawnuki… Czyżby pamięć 1 września, a tym razem 75. rocznica wybuchu II wojny światowej była dla nich aż tak obojętna?
Zastanawiam się nad tym, ponieważ społeczność polonijna naszej metropolii nie zaznaczyła swojej obecności w ważnym wydarzeniu złożenia hołdu tym wszystkim, dla których wolność była wartością bezcenną.
Należy zauważyć, że uroczyste obchody rocznicowe zorganizowane przez Polską Misję w Orchard Lake były niezwykle profesjonalnie przygotowane.
Alicja Karlic
