Halina Massalska
„Z Krakowem mam skaranie Boże / Chce człek zapomnieć, a nie może” (J. Sztautynger) – to swego rodzaju motto koleźeńskiego zjazdu wuefiaków, którzy od kilku lat spotykają się każdego roku, aby „zdążyć nacieszyć się życiem”. Dwa lata temu była Niedzica (woj. małopolskie), w ubiegłym roku Krynica, teraz Kraków, z zakwaterowaniem w hotelu AWF i szczególnym sentymentem do minionego czasu.
Nasza pamięć, nie jest perfekcyjna, korygujemy też wspomnienia z przeszłości przedstawiając siebie w jak najlepszym świetle. Czy naprawdę tak było? Czy to właśnie oni są bohaterami prześmiesznych zdarzeń sprzed pół wieku? Słychać wybuchy śmiechu, mnożą się anegdoty. Porównując z dzisiejszymi (nie wiem, czy w ogóle takie porównanie jest możliwe), warunki w jakich przyszło im mieszkać i studiować, były prawdziwie spartańskie, ale nikt nie narzeka, bo „to były piękne dni”.
Jednym z punktów bardzo bogatego programu spotkania „w Krakowie z Krakowem”, był rejs Wisłą do Tyńca, tam wspinaczka pod górę i zwiedzanie Opactwa. Ale najpierw, podziemie krakowskiego Rynku, stamtąd spacer do przystani, i rejs: „Wawel-Tyniec-Wawel”.
Płynąc Wisłą przez centrum Krakowa historia miasta i jego współistnienia z rzeką, jawi się po prostu bajkowo.
Wawel, Groble, Opactwo Sióstr Norbertanek, ufundowane w II połowie XII w., a po wielkich zniszczeniach podczas najazdów tatarskich odbudowane w 1259 r.( miejsce pochówku bł. Bronisławy). Kościół w widocznym barokowym kształcie pochodzi z XVII w. Ciekawostka turystyczna – z dziedzińca klasztoru Norbertanek na czele pochodu co roku, wyrusza na Krakowski Rynek – Lajkonik, zwany też konikiem zwierzynieckim.
Za chwilę, Kopiec Kościuszki, dalej fragment ulicy Tynieckiej, przy której w 1938 roku, wraz ze swoim ojcem, mieszkał Karol Wojtyła. Z domem przy tej ulicy, nasz papież związany był do 1944 roku.
Rzut oka na willę „Odyniec” – wzniesiona w latach 1928-1929 przez słynnego architekta Adolfa Szyszko-Bohusza (jego dziełem są też kamienice na rogu Rynku Głównego i ul. Św. Jana, przy placu Mariackim) obecną formę zamku otrzymała po rozbudowie dokonanej przez Niemców w czasie II wojny światowej na potrzeby Generalnego Gubernatora – Hansa Francka, który następnie podarował ją szefowi Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy – Himmlerowi. Obecnie mieści się tutaj Instytut Badań Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bielany – klasztor i kościół oo. Kamedułów, ufundowany przez Marszałka Wielkiego Koronnego Mikołaja Wolskiego. Akt darowizny przypada na 1604 rok. Otaczający zabudowania klasztorne las nosi nazwę Lasku Wolskiego (od nazwiska fundatora).
Zakon ten odznacza się niezwykle surową regułą. Zakonnicy składają bowiem śluby milczenia i zobowiązanie do wyżywienia się z pracy własnych rąk.
Dopływamy do Tyńca – leży w odległości około 12 km na południowy zachód od centrum Krakowa, na prawym brzegu Wisły, pomiędzy wapiennymi wzniesieniami jurajskimi, zwanymi Wzgórzami Tynieckimi. Opactwo benedyktynów wraz z kościołem świętych Piotra Pawła – usytuowane jest na wapiennym wzgórzu nad Wisłą, ufundował najprawdopodobniej Kazimierz I Odnowiciel w 1044 r. Działo się to po kryzysie młodego państwa, wywołanym pogańskim buntem i czeskim najazdem. Benedyktyni mieli wspierać odbudowę państwa i Kościoła. Nie ma miejsca, na szerszą historię, ale zapewne zachętą do odwiedzenia benedyktyńskiego Opactwa w Tyńcu, będzie bogato ilustrowany przewodnik autorstwa Michała Tomasza Gronowskiego OSB (jest do nabycia w internecie). Książka oprowadza czytelnika po Opactwie i jego najbliższym otoczeniu, zapoznaje z historią i sztuką sięgającą aż do początków państwa polskiego. Nie czekając na wycieczkę, można też skorzytać z wirtualnego spaceru.
Z ciekawostek – ujęcie opactwa zostało wykorzystane w filmie „Ogniem i mieczem” (reż. Jerzy Hoffman) jako widok zdobytego Baru, natomiast z najnowszych – to wizyta (w niedzielę 14 czerwca) prezydenta-elekta Andrzeja Dudy wraz z małżonką i towarzyszącymi jej gośćmi z Heidelbergu. Prezydenta powitał ojciec opat, Szymon Hiżycki OSB oraz inni przedstawiciele wspólnoty.
Most Zwierzyniecki (otwarty w 2001 roku), krakowskie Bulwary – obszary parkowe, usytuowane wzdłuż rzeki Wisły i Rudawy, stanowiące obecnie popularne miejsce rekreacyjno-wypoczynkowe, barokowy kościół świętych Piotra i Pawła – teren pod jego budowę dla zakonu jezuitów wykupił Piotr Skarga, spowiednik i doradca króla Zygmunta III. Na przeciwko Wawelu widnieje Centrum Sztuki Japońskiej Manggha, o popularnej nazwie „Fala”, wybudowane staraniem znanego reżysera Andrzeja Wajdy. Tu zostały zgromadzone bogate zbiory, szczególnie sztuki japońskiej, największego kolekcjonera i miłośnika tej sztuki – Feliksa Jasieńskiego ps. Manggha.
Jeszcze rzut oka na kościół w Dębnikach pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. Warto wspomnieć, że parafianinem był tutaj, w latach 1938-44, Karol Wojtyła i w tym kościele, dnia 3 listopada 1946 r., odprawił swą mszę prymicyjną. Przed nami most Grunwaldzki , podobnie jak most Dębnicki, najbardziej zagrożony ze względu na małą odległość od lustra wody. W tych okolicach odbywają się corocznie widowiskowe plenerowe Wianki – imprezy uświetnione pokazem fajerwerków puszczanych z barek płynących po Wiśle.
Za mostem, na lewym brzegu, znajduje się barokowy kościół z klasztorem oo. paulinów. W średniowieczu stał tu kościółek pod wezwaniem św. Michała Archanioła, gdzie zginął bp. św. Stanisław w 1079 r. W miejscu pierwszej świątyni wzniesiono w XIV wieku okazałą świątynie gotycką, a potem na jej miejscu wspaniałą barokową. Wg tradycji obok niej znajduje się sadzawka słynąca z wody mającej moc uzdrowienia. Skałka to miejsce, do którego z Katedry Wawelskiej pielgrzymowali przed koronacjami nasi władcy. Zakon paulinów przybył tutaj w II poł. XV w. sprowadzony przez Jana Długosza. W obecnym kształcie świątynia pod wezwaniem świętych Michała Archanioła i Stanisława została wzniesiona w połowie XVIII w. Z odnowieniem kościoła związana była budowa krypty, w której spoczywają Polacy zasłużeni dla naszej kultury, m. in. Józef Ignacy Kraszewski,Wincenty Pol, Adam Asnyk, Stanisław Wyspiański, Karol Szymanowski.
Kończy się moje miejsce na stronie, a przed nami jeszcze Most Piłsudskiego, zwany Żółwiem, na wysokości mostu widzimy wieże barokowego kościoła Bonifratrów, którego fasada uchodzi za jedną z najpiękniejszych w Polsce, Most Powstańców Śląskich, zbudowany w miejsce dawnego Mostu Krakusa, który jako pierwszy został zaprojektowany przez wiedeńskiego architekta i zrealizowany w klimacie mostów jakimi może się poszczycić Budapeszt. Prawy brzeg Wisły to miejsce dawnego miasta Podgórze, dominuje wzgórze Krzemionki z widocznymi nadajnikami, tu swoją siedzibę ma Telewizja Kraków. Podgórze to również miejsce, związane z dramatyczną historią społeczności żydowskiej w czasie II wojny światowej. Tutaj, w marcu 1941 roku Niemcy utworzyli Getto, do którego przesiedlono Żydów z całego Krakowa. Likwidacja getta nastąpiła dwa lata później.
Nie dopłyniemy już razem do przystani, przekroczyłam limit słów. Na trasie m.in. pozostał ciekawy Stradom i Kazimierz, gdzie przez ponad 5 wieków żyły zgodnie i przenikały się nawzajem dwie wielkie kultury, żydowska i chrześcijańska.
