„Nie jestem patriotą. Prezydenta nie cierpię, Belwederem się brzydzę. Nie znoszę Chopina, Jana III Sobieskiego nie cenię. Soplicą pogardzam, wstrętem napawa mnie sama myśl o Panu Tadeuszu. Innych wódek też nie lubię.” Marian Maciejewski
Zainspirowana codzienną promocją wódki w polonijnym detroickim radyjku postanowiłam poczytać sobie to i owo na temat reklamy, a szczególnie alkoholu.
Teraz mnie to dręczy, bo wyszły z tego jakieś niedorzeczności. Na przykład, że nie wolno reklamować alkoholu w radiu i telewizji przed godziną 20.00 (od 6 rano), ale to przecież polski przepis, kto by tutaj w wolnym kraju głowę sobie tym zaprzątał… Poza tym, różnica czasu, jak to liczyć, i w ogóle ten zakaz reklamy w mediach, to tylko teoria, a przecież z czegoś trzeba się utrzymać… W sumie nie należy przejmować się takimi bzdurami, spece od „zadań specjalnych” tak to ustawią, że zamiast wódki zareklamują patriotyzm. I tak to leci – przywołując imię króla Jana III Sobieskiego, podświadomość podpowiada: „był obdarzony wielkimi zdolnościami dowódczymi, ale też i szczęściem – kojarzy się nam z wielkim zwycięstwem nad Turkami pod Wiedniem. Dziś jego imię pomaga managerom w wygrywaniu batalii o zagranicznych klientów”. Jan III Sobieski, król, uratował chrześcijański świat, a Bruce Willis gwiazdor Hollywood spadł jak z nieba i uratował polsko – francuską firmę produkującą wódkę „Sobieski”. Można się zastanawiać, jak to możliwe, aby gorzelnię w Polsce doprowadzić do bankructwa, ale podobno to prawda. A zatem, wielkie są zasługi wybawiciela, i może by wystąpić z wnioskiem o obdarowanie Bruce’a polskim obywatelstwem? To dopiero byłaby reklama dla polonijnych mediów (bez T.P. ma się rozumieć). Wyobraźmy sobie, gdyby spełniły się marzenia, co poniektórych redaktorów, i za rok sam gwiazdor Bruce Willis jako król Sobieski poprowadziłby polską paradę w Hamtramck… Jechałby w karocy, za nim kroczyłaby licznie zgromadzona patriotyczna polonia (z buteleczką w ręku), a dalej różnojęzyczni mieszkańcy miasta, i każdy w swoim języku pokrzykiwałby: „Sobieski Jan III (trzeci), to wódka stuleci – jo jo jo jo jo”. Jak w piosence prezentowanej w Internecie, której jeden z wersów oznajmia: „królewska rozpusta kreuje polskie gusta, wlewa się gładko w usta, aż butelka będzie pusta. Jo jo jo jo jo”… A może by ogłosić jakiś lokalny konkurs na piosenkę, czy poezję promującą hamtramcki festiwal z polską paradą promowaną przez wódkę Sobieski? Radocha byłaby wielka, chociaż zdrowy rozsądek podpowiada, że komu, jak komu, ale Polakom nie trzeba wódki zachwalać. Stąd wnoszę o zmianę języka w reklamie radiowej i gazetowej, z polskiego na obcy…
Czy reklama wpływa na utrzymywanie się lub zwiększenie poziomu spożycia alkoholu? Nie wiem, ale w połączeniu z innymi czynnikami – kulturowymi, socjalnymi i ekonomicznymi zapewne nie jest obojętna dla odbiorcy.
Dr hab. Rafał Krzysztof Ohme zajmujący się zachowaniami konsumenckimi i emocjami pisze: – „Choć trudno w to uwierzyć, być może mamy zapisany w pamięci każdy obraz lub spot reklamowy, jaki widzieliśmy. I choć go nie pamiętamy, wpływa na nasze zachowania i decyzje. Wystarczy, że zobaczymy logo lub opakowanie i ręka sięga po coś sama, choć nie wiemy dlaczego”.
Czy jest jakiś sposób, żebyśmy mogli zwiększyć naszą odporność na reklamy? Rafał K. Ohme odpowiada: „Bardzo prosty. Włączyć myślenie krytyczne. Wystarczy, że się bardzo skoncentrujemy. Myślenie krytyczne nie zablokuje układu limbicznego, ale będzie wysyłać kontrargumenty. Tylko, że nikomu się nie chce. Tego typu proces myślowy angażuje płaty przedczołowe i skroniowe, co jest dla organizmu piekielnie męczące. Myślenie jest generalnie bardzo kosztowną sprawą – nasz mózg waży 2 proc. tego, co całe ciało. A zużywa 20 proc. energii. Proszę sobie przypomnieć, jak człowiek bywa padnięty po napisaniu dwustronicowego testu. Niektórzy idą spać na dwie godziny, żeby odreagować. A przecież siedzieli bez ruchu i tylko poruszali długopisem. Koncentracja pożera energię. Myślenie krytyczne zachowujemy więc na rzeczy poważne, np. śledzenie zawiłości akcji „M jak miłość” albo zapamiętanie, w której minucie Zinedine Zidan strzelił pierwszą bramkę w meczu ćwierćfinałowym. Nie chcemy marnować cennej energii na taką bzdurę, jak reklama”.
Producenci alkoholi dobrze zdają sobie sprawę z tego, jak skutecznym nośnikiem marketingowym jest sport. Szczególnie ten wielki, nasycony pieniędzmi. Ponoć Amerykanie nie widzą nic złego w tym, że mocny alkohol reklamowany jest na imprezie sportowej. W Polsce zabrania tego ustawa o wychowaniu w trzeźwości, ale i tak specjaliści od reklam znajdą sposób na jej ominięcie, jak na wszystko, co nie przynosi zysku. Pozostawmy tę sprawę sumieniu i nie dajmy się zwariować. A po długim weekendzie proponuję zgadywankę – co nam zostało w pamięci z tamtych dni?
1. Od jakich postulatów pierwotnie rozpoczęły się strajki w lecie 1980 roku, które wkrótce objęły cały kraj?
a/ Podwyżki płac i poprawa warunków pracy
b/ Zniesienia cenzury
c/ Wolnych wyborów
2. Jaki tytuł nosi piosenka Jacka Kaczmarskiego, która była popularna wśród strajkujących?
a/ „Mury”
b/ „Niepokonani”
c/ „Przedszkole”
3. 17 sierpnia 1980 roku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina Międzyzakładowy Komitet Strajkowy sformułował postulaty do władz. Ile ich było?
a/ 15
b/ 21
c/ 25
4. 7 sierpnia 1980 roku z pracy dyscyplinarnie zwolniono Annę Walentynowicz. W jakim zakładzie pracowała?
a/ W Stoczni Gdańskiej im. Lenina
b/ W Stoczni Gdyńskiej im. Komuny Paryskiej
c/ W Stoczni im. Waryńskiego w Szczecinie
5. Na który dzień sierpnia Bogdan Borusewicz, opozycjonista z Komitetu Obrony Robotników, zaplanował strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina?
a/ 1 sierpnia
b/ 10 sierpnia
c/ 14 sierpnia
6. Który ksiądz odprawił mszę polową dla strajkującyh stoczniowców z Gdańska w niedzielę 17 sierpnia?
a/ ks. Hilary Jastak
b/ ks. Kazimierz Jancarz
c/ ks. Henryk Jankowski
7. Który ogólnopolski dziennik jako pierwszy pod koniec sierpnia opublikował listę 21 postulatów gdańskich?
a/ „Sztandar Młodych”
b/ „Trybuna Ludu”
c/ “Rzeczpospolita”
8. Jakie zapisy znalazły się między innymi wśród postulatów MKS?
a/ Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących
b/ Wprowadzić kartki na alkohol i paliwo
c/ Zrównać wiek emerytalny (60 lat) dla kobiet i mężczyzn
9. Kto w czasie wydarzeń Sierpnia ‘80 stał na czele Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej?
a/ Władysław Gomółka
b/ Edward Gierek
c/ Stanisław Kania
10. Kto jest autorem znaku graficznego “Solidarności”?
a/ Lech Wałęsa
b/ Absolwent gdańskiej PWSP – Jerzy Janiszewski
c/ Grupa kobiet zatrudnionych w szczecińskiej stoczni
Halina Massalska