Imogene Salva napisała fascynującą książkę „One Star Away”. Opowieść ta oparta jest na wspomnieniach z dzieciństwa jej matki, Józefy Nowickiej (Ziuty). Autorka wsparła te wspomnienia dodatkowymi badaniami historycznymi nad tragicznymi wydarzeniami z czasów II wojny światowej, które to wydarzenia dotyczą bezpośrednio jej najbliższej rodziny żyjącej wówczas na tzw. Kresach Wschodnich Polski. W książce mamy okazję prześledzić losy rodziny Nowickich żyjących pod okupacją sowiecką po haniebnej napaści na Polskę 17 września 1939 r.
Pewnej zimowej nocy w lutym 1940 r. Nowiccy zostają deportowani w bydlęcych wagonach na Syberię wraz z tysiącami innych Polaków. Ośmioletnia Ziuta (Józefina Nowicka) wraz z rodziną doświadczyła wyjątkowego okrucieństwa rosyjskich strażników, nieludzkich warunków, ekstremalnego zimna, zmęczenia, głodu i strachu.
Po trzytygodniowej podróży przeżyła tylko połowa pasażerów bydlęcego wagonu. Ziuta wraz z rodziną została przewieziona saniami do miejsca docelowego, do osady Holm w dalekiej Tajdze. Przydzielono im jednoizbowy barak z żelaznym piecem pośrodku. Ojciec wraz z bratem zostali przewiezieni do przymusowego obozu pracy, gdzie pracowali po 12-16 godzin dziennie przy ścinaniu drzew w -40C.
Ziutę, mamę i rodzeństwo zabrano do obowiązkowej rosyjskiej szkoły, gdzie mieli być indoktrynowani wśród młodych bolszewików. Na szczęście do tego procesu systemowej rusyfikacji nigdy nie doszło, bo matka dbała o to, aby przekazać swoim dzieciom wszystko, co dotyczyło ich wiary katolickiej i polskiej kultury
Oczami Ziuty widzimy bohaterstwo jej matki i ojca, solidarność rodziny i niezachwianą wiarę, a wraz z nią ogromną wewnętrzną siłę polskich wygnańców.
Autorka w swych opisach znakomicie równoważy okropności wojny z kojącym balsamem polskiej kultury, zwyczajów i bardzo silnej wiary oraz nadziei, że nawet w tych cierpieniach musi zatriumfować ostatecznie ludzka godność. Podczas tzw. amnestii dla polskich sybiraków w 1941 r. Ziucie wraz z dwójką jej rodzeństwa udaje się przedostać do Indii, gdzie przebywają już do końca wojny pod troskliwą opieką „Dobrego Maharadży” (dzisiejsze okolice zachodniej części Indii, Gujarat) wraz z tysiącami innych polskich dzieci zbiegłych z nieludzkiej, rosyjskiej ziemi. Ostatecznie grupa tychże dzieci przybywa do Stanów Zjednoczonych (w tej grupie przybyło też 31 chłopców do Orchard Lake).
Opowieść jest niezwykle fascynująca, którą nie tylko warto przeczytać, ale koniecznie trzeba przypominać i rozpowiadać – szczególnie dziś, gdy historia powtarza się na naszych oczach. Kiedy to znów okrutni Rosjanie porywają i wywożą dzieci swoich sąsiadów, zaatakowanych rok temu. Dla Imogene Salva spisanie historii swojej matki to życiowa misja. Spędziła lata na zbieraniu dodatkowych informacji, na czytaniu, na uczęszczaniu na wykłady i konferencje, na podróżowaniu do Polski i Indii. Zapewniła w ten sposób bardzo dokładny obraz tych historycznych wydarzeń i przekazała nam to w sposób niezwykle emocjonalny i osobisty.
W czwartek 9 marca w bibliotece publicznej w Warren mieliśmy okazję – dzięki zaproszeniu Instytutu „Piast” – wysłuchać prelekcji Autorki podczas jej spotkania autorskiego. Wykład przybliżył nam tamte historyczne, tragiczne czasy, które jednak jej matka Ziuta, zawsze przyjmowała z głęboką wiarą, starając się nie chować żadnej nienawiści do swoich oprawców. Michigańska Polonia, która licznie przybyła, jest bardzo wdzięczna Instytutowi „Piast” za tego typu inicjatywę. Dzięki niej mieliśmy możliwość ponownie zanurzyć się w tragiczną historię Polski.
Pozostaje nam jeszcze zaprosić wszystkich do przeczytania tej wartościowej książki.
Książkę w języku angielskim można kupić na amazon.com.
Mietek Oniskiewicz
Imogene Salva has written a fascinating book, One Star Away. This story is based on her mother’s childhood memories, Józefa Nowicka (Ziuta). The author supported these memories with additional historical research on World War II’s tragic events, which directly concerned her immediate family, who at that time lived on the so-called Eastern Borderlands of Poland. In the book, we can follow the fate of the Nowicki family living under Soviet occupation after the shameful attack on Poland on September 17, 1939.
One winter night in February 1940, the Nowickis deported in cattle cars to Siberia and thousands of other Poles. Eight-year-old Ziuta (Józefina Nowicka) and her family experienced the exceptional cruelty of Russian guards, inhumane conditions, extreme cold, fatigue, hunger, and fear.
After a three-week journey, only half of the passengers in the cattle car survived. Ziuta and her family were transported by sleigh to their final destination, the settlement of Holm in the far Taiga. They were assigned a one-room barrack with an iron stove in the middle. Father and brother worked in a forced labor camp, 12-16 hours a day cutting trees at -40C.
Ziuta, her mother and siblings attended a compulsory Russian school, where they were to be indoctrinated among young Bolsheviks. Fortunately, this process of systemic Russification never happened because her mother made sure to pass on to her children everything about their Catholic faith and Polish culture.
Through Ziuta’s eyes, we see the heroism of her mother and father, the solidarity of the family and unwavering faith, and the enormous inner strength of the Polish exiles.
In her descriptions, the author perfectly balances the horrors of war with the soothing balm of Polish culture, customs, and robust faith and hope that even in these sufferings, human dignity must finally triumph during the so-called amnesty for Polish Siberians in 1941. Ziuta and her two siblings managed to get to India, where they stayed until the end of the war under the loving care of the “Good Maharaja” (today’s vicinity of the western part of India, Gujarat), together with thousands of other Polish children who escaped from inhuman, Russian land. Eventually, these children arrived in the United States (including 31 boys who came to Orchard Lake).
The story is fascinating and worth reading, but it must be remembered and told – especially today when history is repeating itself. Then again, the cruel Russians kidnapped and took away their neighbors’ children and attacked a year ago. For Imogene Salva, writing her mother’s story is a lifelong mission. She spent years gathering additional information, reading, attending lectures and conferences, and traveling to Poland and India. In this way, she provided a very accurate picture of these historical events and conveyed it to us emotionally and personally.
On Thursday, March 9, in the public library in Warren, we had the opportunity – thanks to the invitation of the “Piast” Institute – to listen to the author’s lecture during her author’s meeting. The lecture brought us closer to those historical, tragic times, which her mother Ziuta always accepted with deep faith, trying not to hide any hatred towards her torturers. The Michigan Polonia, which came in large numbers, is very grateful to the “Piast” Institute for this initiative. Thanks to her, we had the opportunity to immerse ourselves again in the tragic history of Poland.
It only remains for us to invite everyone to read this valuable book.
The book in English is available at amazon.com.
